- Tìm hiểu về quyền sử dụng đất – Tài sản có giá trị nhất của người Việt
Mở đầu: Đất – Biểu tượng tài sản và niềm tin của người Việt
Từ xa xưa, người Việt luôn coi đất là nền tảng cho cuộc sống, là gốc rễ gắn liền với dòng họ, tổ tiên. Khái niệm “an cư lạc nghiệp” đã phản ánh rõ nét quan điểm đó: có đất, có nơi cư trú ổn định thì con người mới yên tâm phát triển kinh tế và nuôi dưỡng các giá trị văn hoá gia đình. Trải qua thời gian, cùng với quá trình đô thị hóa, đất đai ngày càng trở thành một trong những tài sản có giá trị nhất, không chỉ về mặt vật chất mà còn về mặt pháp lý và tinh thần.
Tuy nhiên, để sở hữu hoặc sử dụng đất đúng pháp luật, mỗi người dân cần hiểu rõ về quyền sử dụng đất – khái niệm pháp lý then chốt trong hệ thống Luật Đất đai Việt Nam. Đây là quyền năng đặc biệt giúp người dân thực hiện các hoạt động kinh tế, chuyển nhượng, thừa kế, thế chấp, hoặc bảo vệ quyền lợi chính đáng khi xảy ra tranh chấp.
Khái niệm quyền sử dụng đất
Theo Luật Đất đai Việt Nam, đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu. Cá nhân, tổ chức chỉ có quyền sử dụng đất, chứ không có quyền sở hữu đất. Quyền sử dụng đất là quyền được Nhà nước trao cho cá nhân, tổ chức, hộ gia đình, nhằm mục đích khai thác, sử dụng đất đai trong thời hạn, phạm vi nhất định theo quy định của pháp luật.
Quyền sử dụng đất được pháp luật bảo hộ và thể hiện qua Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất – thường được gọi là “sổ đỏ”. Đây là căn cứ pháp lý quan trọng giúp người sử dụng thực hiện các giao dịch liên quan đến đất như mua bán, chuyển nhượng, thế chấp, góp vốn, cho thuê hoặc để lại thừa kế.
Các hình thức người dân có thể có quyền sử dụng đất
Người dân Việt Nam có thể được cấp quyền sử dụng đất thông qua nhiều hình thức khác nhau. Cụ thể:
- Nhà nước giao đất có thu tiền hoặc không thu tiền sử dụng đất: Trường hợp này thường áp dụng cho các cá nhân, hộ gia đình có nhu cầu sử dụng đất để ở, làm nông nghiệp hoặc sản xuất.
- Nhà nước cho thuê đất: Chủ yếu áp dụng cho tổ chức, doanh nghiệp cần diện tích lớn để sản xuất, kinh doanh.
- Nhận chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế quyền sử dụng đất: Đây là hình thức phổ biến trong dân sự khi quyền sử dụng đất được chuyển từ người này sang người khác qua hợp đồng, di chúc…
- Nhận góp vốn bằng quyền sử dụng đất: Trong kinh doanh, nhiều người dùng chính quyền sử dụng đất của mình để góp vốn vào công ty hoặc hợp tác kinh doanh.
- Nhận khoán đất từ tổ chức sử dụng đất lớn như đất canh tác, đất trồng rừng như một số địa phương vẫn áp dụng hình thức này.
Việc xác lập quyền sử dụng đất luôn phải gắn liền với thủ tục pháp lý cụ thể để đảm bảo người dân không bị thiệt hại khi xảy ra tranh chấp hoặc thu hồi đất.
Giá trị kinh tế và tinh thần của quyền sử dụng đất
Đối với đại đa số người Việt, quyền sử dụng đất có giá trị không khác gì tài sản vật chất bền vững nhất. Trong nhiều trường hợp, nó còn quý hơn cả tiền hay vàng vì đất có thể tăng giá theo thời gian, là tài sản dễ tích luỹ và truyền lại cho thế hệ sau.
Giá trị kinh tế của quyền sử dụng đất thể hiện ở khả năng:
- Mua bán chuyển nhượng với giá trị lớn
- Thế chấp vay vốn ngân hàng
- Góp vốn làm ăn
- Cho thuê lại để thu lợi nhuận
- Là cơ sở để phát triển nhà ở, nhà xưởng sản xuất
Ngoài yếu tố kinh tế, quyền sử dụng đất còn mang tính chất tinh thần, văn hoá và pháp lý. Nhiều gia đình coi đất là nơi gắn bó tổ tiên, xây nhà thờ họ, giữ gìn truyền thống gia đình. Đất còn là di sản quý giá thể hiện công sức, tích luỹ và niềm tin vào sự ổn định lâu dài.
Quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất theo quy định pháp luật
Quyền của người sử dụng đất:
Người sử dụng đất được pháp luật công nhận và bảo vệ các quyền chính sau:
- Quyền được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ), xác lập vị trí hợp pháp.
- Quyền chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế, góp vốn, thế chấp, cho thuê quyền sử dụng đất, tùy theo loại đất và điều kiện pháp lý.
- Quyền được bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất, được hỗ trợ tái định cư nếu bị ảnh hưởng bởi dự án.
- Quyền bảo vệ đất khỏi sự xâm lấn, tranh chấp trái pháp luật và khởi kiện khi bị xâm phạm quyền lợi.
- Quyền được hưởng thành quả từ việc khai thác đất, như trồng trọt, xây dựng, khai khoáng…
Nghĩa vụ của người sử dụng đất:
- Sử dụng đất đúng mục đích, ranh giới, thời hạn ghi trên sổ đỏ
- Thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính với Nhà nước như thuế đất, tiền sử dụng đất, phí chuyển nhượng…
- Không lấn chiếm, không gây ô nhiễm hoặc ảnh hưởng đến quyền sử dụng của người khác
- Kê khai, đăng ký biến động đất đai kịp thời khi có thay đổi như chuyển nhượng, tách thửa, chuyển mục đích…
Việc thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ sẽ giúp người sử dụng đất tránh các rủi ro pháp lý và bảo vệ tốt quyền lợi bản thân.
Những vấn đề thường gặp liên quan đến quyền sử dụng đất
Trong thực tiễn, có nhiều trường hợp người dân gặp rắc rối về quyền sử dụng đất do:
- Mua bán không có công chứng, không đăng bộ: Đây là tình trạng phổ biến ở nông thôn, dẫn tới việc không được công nhận quyền hợp pháp.
- Chuyển nhượng đất nông nghiệp không đủ điều kiện: Nhiều người không có hộ khẩu tại địa phương vẫn nhận chuyển nhượng đất nông nghiệp trái luật.
- Xây dựng trên đất sai mục đích: Việc xây nhà trên đất nông nghiệp, đất chưa chuyển mục đích sẽ bị xử phạt, buộc tháo dỡ.
- Không làm thủ tục thừa kế hoặc tặng cho hợp pháp: Điều này khiến việc tranh chấp giữa các thành viên trong gia đình dễ xảy ra.
- Đất bị quy hoạch nhưng chưa cụ thể: Dễ dẫn đến rủi ro khi mua bán, xây dựng hoặc đầu tư.
Để hạn chế những rủi ro trên, người dân cần chủ động tìm hiểu pháp luật, tham khảo ý kiến tư vấn pháp lý trước khi thực hiện các giao dịch liên quan đến đất đai.
Quy định mới về quyền sử dụng đất theo Luật Đất đai 2024
Từ ngày 1/8/2024, Luật Đất đai sửa đổi chính thức có hiệu lực với nhiều điểm đổi mới quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân sử dụng và giao dịch đất đai:
- Bỏ khái niệm “hộ gia đình sử dụng đất” gây nhiều tranh cãi, thay bằng người đứng tên cụ thể.
- Quy định rõ hơn về quyền sử dụng đất của cá nhân không có hộ khẩu thường trú.
- Cơ cấu giá đất theo giá thị trường, có tổ chức tư vấn độc lập để thẩm định giá đất.
- Tăng cường số hóa dữ liệu đất đai, giảm thời gian và chi phí thủ tục hành chính.
- Hạn chế tối đa tình trạng đầu cơ đất đai bằng các quy định khắt khe hơn trong việc giữ đất không sử dụng.
Những điểm mới này kỳ vọng sẽ tạo ra hành lang pháp lý tỏ tường, công bằng hơn cho người sử dụng đất trong tương lai.
Quyền sử dụng đất trong bối cảnh đô thị hóa và đầu tư nước ngoài
Việc mở rộng các khu công nghiệp, dự án bất động sản đã khiến đất đai trở thành “mảnh đất vàng” thu hút nhà đầu tư trong và ngoài nước. Tuy nhiên, điều này cũng kéo theo các hệ lụy:
- Tình trạng thu hồi đất nông nghiệp của người dân mà bồi thường không thoả đáng.
- Chênh lệch giá đất giữa Nhà nước quy định và thị trường khiến người dân mất cơ hội được bồi thường đúng giá trị.
- Tranh chấp đất đai xảy ra thường xuyên hơn, đặc biệt tại các đô thị, khu vực ven đô.
- Nguy cơ mất cân bằng đất ở – đất nông nghiệp, ảnh hưởng đến an ninh lương thực lâu dài.
Vì vậy, bên cạnh việc thúc đẩy đầu tư, chính sách đất đai cần bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân, đảm bảo sự phát triển bền vững.
Quyền sử dụng đất không chỉ là một khái niệm pháp lý, mà còn là biểu tượng của sự ổn định, của tài sản bền vững trong đời sống người Việt. Việc hiểu rõ các quyền, nghĩa vụ cũng như các quy định mới của pháp luật sẽ giúp mỗi người dân bảo vệ tốt hơn tài sản của mình và góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội chung.
Trong bối cảnh Luật Đất đai 2024 chính thức có hiệu lực, việc cập nhật kiến thức và hành xử đúng pháp luật liên quan đến đất đai là điều thiết yếu với bất kỳ ai sở hữu hoặc sử dụng đất. Bởi lẽ, đất không chỉ là nền tảng vật chất, mà còn là nơi khởi nguồn của bao nhiêu thế hệ, là tài sản tinh thần không gì thay thế được trong lòng người Việt.
Hà Nội, 27.06.2025
Hải Yến – Đồng Văn
✅✅ <Nơi tin cậy học và thi Bằng lái ô tô Các hạng B, C1, C_Sát hạch GPLX_Bằng lái xe B, C1, C_HỌC LÁI XE THEO NGHỊ ĐỊNH MỚI>. 💯💯💯
